Τα περισσότερα βρέφη, όταν γεννιούνται και για τις πρώτες εβδομάδες ή ακόμα και τους πρώτους μήνες της ζωής τους, έχουν μάτια γκριζογάλανα ή σκούρα μπλε. Όμως, το χρώμα αυτό παραμένει ίδιο και μετά τα πρώτα τους γενέθλια σε ένα πολύ μικρό ποσοστό μωρών. Το χρώμα που θα είναι και το "οριστικό", αυτό δηλαδή που θα έχουν σε όλη τη ζωή τους, καθορίζεται κάποια στιγμή μέσα στον πρώτο χρόνο της ζωής τους.

Αυτό που ορίζει τι χρώμα μάτια θα έχει το μωρό είναι η μελανίνη, μια ουσία που βρίσκεται στην ίριδα. Ανάλογα με την ποσότητα της μελανίνης στην ίριδα, αλλάζει και η απόχρωσή της. Η ποσότητα της συγκεκριμένης ουσίας καθορίζεται γονιδιακά, γι΄ αυτό και το χρώμα των ματιών είναι ένα χαρακτηριστικό που το παιδί συνήθως κληρονομεί από έναν από τους δύο γονείς. Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη μελανίνη, όπως για παράδειγμα η έκθεση στον ήλιο. Όπως η ηλιακή ακτινοβολία επηρεάζει το χρώμα των μαλλιών και του δέρματός μας, έτσι και στα μάτια, όταν κατά τη διάρκεια του τοκετού, η ίριδα του ματιού του μωρού έρχεται σε επαφή για πρώτη φορά με το έντονο φως, επηρεάζεται η ποσότητα της μελανίνης στην ίριδα και γι' αυτό τα μάτια δείχνουν μπλε, πράσινα ή γκρι.

Πότε θα γίνει οριστικό το χρώμα των ματιών του μωρού;

Μεταξύ της ηλικίας των έξι και των εννέα μηνών, είναι σχετικά ασφαλές να κάνει κανείς προβλέψεις για το  τελικό χρώμα. Ακόμα και τότε όμως, δεν αποκλείεται οι αλλαγές να συνεχίζονται και τα πράσινα μάτια να γίνονται σιγά σιγά ανοιχτά καστανά ή τα μελί να σκουραίνουν και να γίνονται καφέ. Μάλιστα, σε ένα ποσοστό 10% των ανθρώπων, το χρώμα των ματιών μπορεί να συνεχίζει να αλλάζει και στη διάρκεια της ενήλικης ζωής τους.  

Οι πιθανότητες να κληρονομήσει το χρώμα ματιών του ενός ή του άλλου γονιού

Στην πραγματικότητα τον πιο σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του τελικού χρώματος των ματιών του παιδιού σας παίζει το εάν έχει πάρει το σχετικό γονίδιο από τη μητέρα ή τον πατέρα του. Σε γενικές γραμμές, εάν και οι δύο έχετε καστανά μάτια αλλά ο ένας έχει έναν γονιό με μπλε, οι πιθανότητες το παιδί να πάρει τα μάτια του παππού ή της γιαγιάς υπάρχουν, αν και λίγες. Αν ο ένας γονιός έχει μπλε μάτια κι ο άλλος καστανά, οι πιθανότητες είναι 50-50. Εάν έχουν και οι δύο γαλανά, τότε το πιο πιθανό είναι και το μωρό να έχει μπλε μάτια. Οι πιθανότητες καθορίζονται όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα: