Σίγουρα έχετε δει κι εσείς πολλούς γονείς να επαινούν το παιδί τους για μια ζωγραφιά που κρίνοντας από τον ενθουσιασμό θα έπρεπε να φέρνει κάπως προς τη Μόνα Λίζα (στην πραγματικότητα, είναι απλώς δυο τεθλασμένες γραμμές). ή να ζητωκραυγάζουν επειδή κατάφερε να φορέσει μόνο του το ένα παπούτσι. Ίσως το έχετε κάνει και οι ίδιοι. Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει τίποτα το κακό στο να προσπαθούμε να ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας και να τονώνουμε την αυτοπεπεποίθησή τους και οι περισσότεροι από εμάς τους λέμε «μπράβο», «τέλεια» και «τι φοβερό» τουλάχιστον δέκα φορές μέσα στην ημέρα. Το κάνουμε γιατί θέλουμε να ξέρει ότι το αγαπάμε, εκτιμάμε όσα κάνει και ξέρουμε ότι μπορεί να κάνει ακόμα περισσότερα.

Κι όμως, σύμφωνα με τον συγγραφέα και σύμβουλο γονιών Alfie Kohn, ο έπαινος, όταν είναι υπερβολικός, μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.

«Το να λέμε σε ένα παιδί «μπράβο» στην πραγματικότητα δεν αυξάνει την αυτοεκτίμησή του, αλλά το μαθαίνει να αναζητά την έγκριση των άλλων για ό,τι κάνει». Με άλλα λόγια, μαθαίνει να κάνει κάτι όχι  επειδή είναι περήφανο που ξέρει πώς ή γιατί να το κάνει αλλά για να διεκδικήσει τον έπαινο. Επιπλέον, με αυτόν τον τρόπο είναι σαν να υπαγορεύουμε στα παιδιά πώς να αισθάνονται αντί να τα αφήνουμε να αποφασίσουν μόνα τους - κάτι που έχει σαν αποτέλεσμα να χάνουν τελικά το ενδιαφέρον τους για αυτό που κάνουν.

Την άποψη αυτή επιβεβαιώνουν αρκετές μελέτες. Για παράδειγμα, μελέτη του Πανεπιστημίου της Φλόριντα έδειξε ότι όταν οι μαθητές επαινούνται πολύ από τους δασκάλους τους είναι πιο επιφυλακτικοί στις απαντήσεις τους (βάζοντας για παράδειγμα ερωτηματικό στο τέλος της απάντησης: «Πέντε;») και έχουν λιγότερες πιθανότητες να επιμείνουν όταν κάτι τους δυσκολεύει ή και να μοιραστούν τις ιδέες τους με άλλους μαθητές. Επιπλέον, μελέτη του Πανεπιστημίου  Columbia έδειξε ότι παιδιά που επαινούνται πολύ για το πόσο έξυπνα είναι, επικεντρώνονται στο αποτέλεσμα και όχι στην προσπάθεια. Αντίθετα, τα παιδιά που ακούν περισσότερα «μπράβο» για τις προσπάθειές τουςκαι όχι για το πόσο έξυπνα και ικανά είναι δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη μάθηση και έχουν τελικά καλύτερες επιδόσεις.

Πώς να επαινούμε τα παιδιά

Όλα αυτά σε καμία περίπτωση δεν σημαίνουν ότι δεν πρέπει να ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας. Απλά, χρειάζεται να το κάνουμε με το σωστό τρόπο. Κι αυτά είναι όσα πρέπει να προσέξουμε:

Να είστε συγκεκριμένοι. «Δεν χρειάζεται να τους λέμε διαρκώς πόσο καλά έκαναν κάτι, όταν αυτό είναι απλώς αυτονόητο. Είναι προτιμότερο να τους εξηγήσουμε τι ακριβώς ήταν αυτό που έκαναν καλά ώστε να μπορούν και στο μέλλον να έχουν το ίδιο θετικό αποτέλεσμα. Για παράδειγμα: «Η ζωγραφιά σου είναι ωραία γιατί έχεις βάλει ωραία χρώματα και έχεις καταφέρει να μην ξεφεύγουν το περίγραμμα».

Εστιάστε στην προσπάθεια και όχι στο αποτέλεσμα. Είναι πολύ καλύτερο τα σχόλιά μας να αναφέρονται στην προσπάθεια και όχι το αποτέλεσμα. Αντίνα πείτε «Μπράβο που πήρες 10 στο τεστ», πείτε «Μπράβο που διάβασες σωστά και έμαθες ό,τι έπρεπε να ξέρεις για ναν γράψεις καλά στο τεστ».

Αποφύγετε να επαινείτε τα παιδιά για πράγματα που δεν μπορούν να ελέγξουν. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη νοημοσύνη, το πόσο όμορφα είναι ή τις αθλητικές δεξιότητες. Αντ 'αυτού, επαινέστε τα παιδιά για τα πράγματα που μπορούν να ελέγξουν, όπως η προσπάθεια, η γενναιοδωρία και η συμπεριφορά τους. 

Πείτε αυτό που βλέπετε. «Μια απλή, χωρίς αξιολογήσεις δήλωση (πχ. «φοράς τα παπούτσια σου μόνος σου») είναι αρκετή γιατί δείχνει στο παιδί ότι παρατηρούμε όσα κάνει», γράφει ο Kohn. 

Κάντε τους ερωτήσεις. Δώστε στα παιδιά τη δυνατότητα να αποφασίσουν μόνα τους πώς αισθάνονται για τα επιτεύγματά τους και επιτρέψτε τους να ανταμείψουν τον εαυτό τους. Έτσι, αν για παράδειγμα, σας φέρει μια κατασκευή που έκανε με τουβλάκια, μπορείτε να ρωτήσετε τι ήταν αυτό που το δυσκόλεψε περισσότερο ή γιατί επέλεξε τα συγκεκριμένα χρώματα κ.λπ.

Πείτε ευχαριστώ. Συχνά, όταν λέμε «μπράβο», αυτό που πραγματικά προσπαθούμε να κάνουμε είναι να δείξουμε την εκτίμησή μας. Έτσι, την επόμενη φορά που το παιδί σας θα βάλει τα παιχνίδια του στη θέση τους ή το πιάτο του στο νεροχύτη μετά το φαγητό, πείτε ένα απλό «ευχαριστώ». Αν αυτό σας φαίνεται λίγο, μπορείτε να προσθέσετε ένα "το εκτιμώ αυτό".