Αν και ο αποχωρισμός και το διαζύγιο είναι επώδυνα γεγονότα για μια οικογένεια, μπορεί να είναι ευπρόσδεκτα ύστερα από μία περίοδο έντασης και συγκρούσεων στα πλαίσια ενός γάμου με προβλήματα. Ωστόσο, η περίοδος προσαρμογής παραμένει δύσκολη και επώδυνη. Σαν γονιός, καλείστε να διαχειριστείτε την δική σας σύγχυση και πόνο αλλά και των παιδιών σας. Επίσης, έχετε να αντιμετωπίσετε την επιπρόσθετη ανησυχία για το τι σημαίνει ο χωρισμός για το μέλλον των παιδιών σας, πώς θα αντιμετωπίσουν αυτήν την νέα κατάσταση αλλά και αν θα συνεχίσουν να σας αγαπούν.
Τι πρέπει να θυμάστε
Έρευνες δείχνουν πως τα παιδιά προσαρμόζονται με επιτυχία στην νέα αυτή κατάσταση μετά τον χωρισμό, ανάλογα με το βαθμό προσαρμογής που επιδεικνύουν οι γονείς. Αν εσείς διαχειρίζεστε με επιτυχία το διαζύγιο, τα παιδιά σας θα κάνουν το ίδιο. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να δείξετε στα παιδιά σας πως μπορείτε να τα καταφέρετε αλλά και να τα ενθαρρύνετε να συνεχίσουν να επικοινωνούν μαζί σας. Να θυμάστε πως τα παιδιά σας έχουν συναισθήματα ανάλογα με τα δικά σας – θλίψη που «χάνουν» την οικογένειά τους, θυμό, ενοχές, φόβο για το άγνωστο, σύγχυση και απόγνωση για αποφάσεις και γεγονότα που δεν μπορούν να ελέγξουν.
Τα παιδιά αντιμετωπίζουν το διαζύγιο των γονιών με ποικίλους τρόπους και πολλές ερωτήσεις. Τα πολύ μικρά παιδιά θα θέλουν να ξέρουν, «Τι θα γίνει με μένα; Ποιος θα με φροντίζει τώρα; Φτάνουν τα χρήματα για όλους μας;» Είναι πολύ σημαντικό να προσέξετε πως θα απαντήσετε σε αυτές τις ερωτήσεις και πώς θα τις στηρίξετε με τις πράξεις σας.
Δείτε εδώ μερικά ακόμα πράγματα που πρέπει να σκεφτείτε εάν χωρίσετε!
Τι μπορείτε να πείτε στα παιδιά σας
Σαν γονιός, μπορείτε να καλύψετε μια σειρά θεμάτων μέσα από τη συζήτηση για να βοηθήσετε τα παιδιά σας σε αυτή τη δύσκολη περίοδο. Υπάρχουν κάποια πράγματα που είναι σημαντικό να ειπωθούν σε παιδιά πολύ μικρής ηλικίας αλλά και εφήβους για να ξεπεράσουν τα συναισθήματα ενοχής, ανασφάλειας και τον φόβο της εγκατάλειψης.
Ο χωρισμός δεν είναι δικό τους λάθος. Παιδιά κάθε ηλικίας, συχνά, κατηγορούν τον εαυτό τους για το διαζύγιο των γονιών τους. Αισθάνονται πως μπορεί να προκάλεσαν αυτά τον χωρισμό επειδή δεν είναι «καλά παιδιά». Πρέπει να κάνετε σαφές στα παιδιά σας πως το πρόβλημα αυτό είναι καθαρά ένα πρόβλημα των ενηλίκων. Βεβαιώστε τα παιδιά πως δεν έχουν καμία σχέση με το διαζύγιο, πως δε θα μπορούσαν να κάνουν κάτι για να το αποτρέψουν. Τα παιδιά σας χρειάζονται να το ακούσουν αυτό αρκετές φορές και με πολλούς διαφορετικούς τρόπους πριν καταφέρουν να αποβάλλουν τις ενοχές τους. Θα είστε πάντα οι γονείς τους. Τα παιδιά σας χρειάζονται να ξέρουν πως δεν χάνουν την αγάπη και τη φροντίδα ενός γονιού. Είναι αναγκαίο να ξέρουν πως κανένας από τους δυο σας δεν χωρίζει από αυτά. Βεβαιώστε τα παιδιά πως ακόμη και αν δεν μένετε πλέον μαζί, θα ανήκουν, πάντα, και στους δυο σας. Θα συνεχίσετε να δίνετε τη φροντίδα σας. Μιλήστε ανοιχτά για τις συνθήκες της νέας ζωής των παιδιών. Αν είστε εσείς που φεύγετε από το σπίτι, καλό είναι να κάνετε σαφές στα παιδιά σας πως θα συνεχίσετε να περνάτε χρόνο μαζί τους, πως θα είστε μέρος της ζωής τους και πως και εκείνα θα είναι μέρος της δική σας ζωής.
Τι μπορείτε να κάνετε
Είναι σημαντικό να καλύψετε συγκεκριμένα και πρακτικά ζητήματα για να βοηθήσετε τα παιδιά να προσαρμοστούν στον χωρισμό της οικογένειας. Υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε είτε είστε ο γονιός με την κηδεμονία των παιδιών (μένετε μαζί με τα παιδιά) είτε όχι (δεν μένετε μαζί με τα παιδιά).
Ενθαρρύνετε και στηρίξτε τη σχέση των παιδιών σας με τον/ην πρώην σας σύζυγο και με εσάς τους ίδιους. Οι χωρισμοί και το διαζύγιο, συχνά, προκαλούν έντονα, αρνητικά συναισθήματα μεταξύ των συζύγων. Ωστόσο, έχει μεγάλη σημασία να μην ασκείτε κριτική στον/ην πρώην σας σύζυγο και να μην υπονομεύετε την εξουσία του/ης. Να θυμάστε πως θα συνεχίσετε να λειτουργείτε σαν ομάδα μέσα από το ρόλο σας σαν γονείς για πολλά ακόμη χρόνια. Επομένως, είναι αναγκαία η συνεργασία σας για να ανταπεξέλθετε στις ανάγκες των παιδιών σας. Να μοιράζεστε πληροφορίες με τα παιδιά σας. Μιλήστε ανοιχτά για θέματα κηδεμονίας, μέρες επισκέψεων και σχετικά προγράμματα. Να σέβεστε το δικαίωμα που έχει το παιδί σας να γνωρίζει τις αποφάσεις που παίρνετε για τη δική του ζωή. Τα παιδιά πρέπει να ξέρουν τι συμβαίνει μέχρι κάποιο βαθμό και πάντα ανάλογα με την ηλικία τους. Για παράδειγμα, ένα παιδί στην προεφηβική ηλικία δεν θα έχει κάποιο όφελος από πληροφορίες σχετικές με υποθήκες, συνταξιοδοτικά προγράμματα ή άλλα στοιχεία για το νομικό και οικονομικό μέλλον της οικογένειας. Ένα παιδί, όμως, στην εφηβική ηλικία θα κάνει ερωτήσεις για αυτά τα θέματα. Το κλειδί είναι να μην φορτώσετε στο παιδί σας το βάρος της γνώσης θεμάτων προσωπικών και οικονομικών που του προκαλούν ανησυχία. Διατηρείστε τις ρουτίνες της καθημερινότητας. Προσπαθήστε να κρατήσετε τα ίδια προγράμματα, ειδικά στο χρονικό διάστημα αμέσως μετά τον χωρισμό. Για παράδειγμα, και οι δύο γονείς μπορούν να συνεργαστούν ώστε να παρακολουθήσουν μαζί έναν αγώνα το πρωινό του Σαββάτου ή ένα μάθημα μπαλέτου. Αφήστε τα παιδιά να κάνουν τις δικές τους επιλογές που καλό είναι να διατηρούν μια συνέπεια με τις ρουτίνες του παρελθόντος και να βρίσκονται σε λογικά πλαίσια. Τα μικρά παιδιά μπορούν να αποφασίσουν τι θα φορέσουν για την υπόλοιπη μέρα και ποια παιχνίδια θα παίξουν σε ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα. Παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας είναι ελεύθερα να αποφασίσουν με ποιο άθλημα θα ασχοληθούν αλλά και ποιες ώρες θα επισκέπτονται τον γονιό που δεν μένει πια μαζί τους. Κρατήστε τις υποσχέσεις σας, να είστε αξιόπιστοι. Τα παιδιά σας πρέπει να ξέρουν πως μπορούν να βασιστούν πάνω σας. Αν τους έχετε υποσχεθεί πως θα πάτε για πικνίκ το επόμενο Σάββατο, μην αφήσετε τις υποχρεώσεις σας να μπουν στη μέση. Η υπόσχεση «Θα έρθω να σε πάρω μετά την προπόνησή σου το βράδυ της Τετάρτης», πρέπει να αντιμετωπίζεται σοβαρά και με συνέπεια. Αφήστε τα παιδιά σας να «θρηνήσουν» την απώλεια. Πρέπει να αναγνωρίσετε πως τα παιδιά σας θα βιώσουν συναισθήματα ανάλογα με τα δικά σας, θα μιλήσουν στους φίλους τους όπως μιλήσατε εσείς στους δικούς σας. Δώστε χρόνο στα παιδιά να σας μιλήσουν για αυτά που αισθάνονται. Ακούστε τα χωρίς να τα διακόψετε. Να είστε ειλικρινείς αν σας ρωτήσουν τι νοιώθετε. Η δική σας ειλικρίνεια θα επιτρέψει στα παιδιά να αντιμετωπίσουν με τον ίδιο τρόπο τα δικά τους συναισθήματα. Αν τα παιδιά σας χρειάζονται επαγγελματική βοήθεια:
Τα περισσότερα παιδιά μπορούν να διαχειριστούν τον αποχωρισμό και το διαζύγιο των γονιών τους και να προσαρμοστούν στη νέα δομή της οικογένειας. Ωστόσο, αν ανησυχείτε πως τα παιδιά σας δυσκολεύονται να προσαρμοστούν, μην διστάσετε να ζητήσετε την βοήθεια ενός ειδικού. Υπάρχουν πολλοί και εξαιρετικοί παιδοψυχολόγοι και θεραπευτές, εκπαιδευμένοι για αξιολόγηση και αγωγή σε παιδιά.
Υπάρχουν, επίσης, αρκετές ομάδες στήριξης στην κοινότητά σας που παρέχουν πληροφορίες και στήριξη σε οικογένειες που αντιμετωπίζουν τον αποχωρισμό και το διαζύγιο. Τα παιδιά σας αξίζουν όλη την υποστήριξη που μπορούν να λάβουν σε αυτή την δύσκολη περίοδο της προσαρμογής.
Με τη συνεργασία του κέντρου ειδικών θεραπειών Λόγος & Επικοινωνία, www.logosepikinonia.gr