Ο καθένας από εμάς έχει φόβους. Ο φόβος είναι ένα φυσικό ένστικτο -απαραίτητο για την επιβίωσή μας γιατί μας βοηθάει να γινόμαστε πιο προσεκτικοί. Αν και ξεκινάει ως συναίσθημα, στη συνέχεια σωματοποιείται μέσω των νευρικών απολήξεων και προκαλεί σωμαντικά συμπτώματα που μας κάνουν να νιώθουμε σε επιφυλακή -κι έτσι γίνεται ακόμα πιο τρομακτικός!
Για τα παιδιά, αυτό το πρωτόγνωρο συναίσθημα φαντάζει ακόμα πιο απειλητικό. Χάρη στη ζωηρή φαντασία τους, μπορούν να σκεφτούν και να κάνουν εικόνες στο μυαλό τους τα πιο παράξενα πράγματα -κάποια από αυτά είναι υπέροχα και κάποια άλλα... όχι και τόσο, ανάλογα με τις συνθήκες και το περιβάλλον όποι βρίσκονται. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι φτιαγμένος έτσι ώστε να αντιλαμβάνεται και να συνδυάζει μεταξύ τους στοιχεία, ώστε να φτιάχνει μια ιστορία ικανή να εξηγήσει την εμπειρία που βιώνει. Γι' αυτό κάποιες σκιές που δημιουργεί το φως έξω από το παράθυρο μπορεί να ερμηνευτούν σαν φαντάσματα που παραφυλάνε δίπλα στην ντουλάπα. Τα σημερινά παιδιά, μάλιστα, εξαιτίας της έκθεσής τους σε εικόνες που έχουν φτιαχτεί για να προκαλούν έκπληξη και έντονες αντιδράσεις -μέσω της τηλεόρασης και των υπολογιστών- είναι ακόμα πιο ευαίσθητα σε καταστάσεις που τους προκαλούν στρες και μια αίσθηση ανασφάλειας και αβεβαιότητας η οποία ενισχύεται από το σκοτάδι ή τα άγνωστα μέρη. Το μόνο που χρειάζεται για να τα βοηθήσετε να ξεπεράσουν το φόβο είναι χρόνος και υπομονή. Να μερικές ιδέες για το τι μπορείτε να κάνετε.
Εξηγήστε στο παιδί ότι είναι ασφαλές: Είναι πολύ σημαντικό να το κάνουμε εμείς, γιατί όταν τα παιδιά νιώθουν ανασφάλεια είναι πολύ δύσκολο να σκεφτούν καθαρά. Κρατήστε αγκαλιά το παιδί, πείτε του ότι είναι ασφαλές κι ότι δεν θα φύγετε από κοντά του μέχρι να σταματήσει να νιώθει φόβο. Στη συνέχεια, ζητήστε του να σας πει περισσότερο γι' αυτό που νιώθει.
Φροντίστε τη διατροφή του. Το φαγητό είναι πολύ σημαντικό για τη σωστή λειτουργία του σώματος και του εγκεφάλου μας. Η ζάχαρη και οι επεξεργασμένες τροφές μπορεί να διεγείρουν τον εγκέφαλο του παιδιού, κάνοντάς το να αντιδρά έντονα σε εικόνες και σκέψεις. Δοκιμάστε να του δίνετε τροφές πλούσιες σε μαγνήσιο και τρυπτοφάνη, όπως τα αμύγδαλα, το τυρί και τα υπόλοιπα γαλακτοκομικά, πριν τον ύπνο για να χαλαρώνουν πιο εύκολα οι μύες και το νευρικό σύστημά του και να κοιμάται καλύτερα.
Αποφύγετε να έρχεται σε επαφή με εικόνες που του προκαλούν στρες. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να βλέπουν εικόνες στην τηλεόραση ή το τάμπλετ ή τον υπολογιστή που δεν ανταποκρίνονται στην ηλικία τους. Διαφορετικά, είναι εύκολο να αναπτύξουν φόβο για το άγνωστο.
Βοηθήστε το να τον αντιμετωπίσει. Σϊγουρα, μπορείτε απλά να πείτε ότι «είναι ντροπή να φοβάται, μεγάλος άντρας ή μεγάλη κοπέλα», όμως αυτό αν λύσει το πρόβλημα θα είναι μόνο προσωρινά. Είναι προτιμότερο να βοηθήσετε το παιδί να αντιμετωπίσει το φόβο του. Μπείτε στον κόσμο που έχει πλάσει με τη φαντασία του, σκύψτε μαζί του κάτω από το κρεβάτι και κοιτάξτε μέσα στη ντουλάπα για να βεβαιωθεί ότι δεν υπάρχει τίποτα απειλητικό εκεί. Μιλήστε μαζί για το πώς νιώθει και γιατί. Ζητήστε του να ζωγραφίσει αυτό που του προκαλεί φόβο και πείτε του να μιλήσει στη ζωγραφιά του και να της πει ότι δεν θέλει να μπαίνει μέσα στο μυαλό του. Συζητήστε από κοινού τρόπους που θα το κάνουν να νικήσει το φόβο, όπως ένα φωτάκι ή μια ενδοεπικοινωνία.
Αξιοποιήστε τη φαντασία του. Η φαντασία του παιδιού μπορεί να δημιουργεί απειλητικούς δράκους και τρομαχτικά φαντάσματα, έχει όμως και την ικανότητα να βρει τα όπλα που θα πολεμήσουν τους φόβους του. Ζητήστε από το παιδί να τη χρησιμοποιήσει για να σκεφτεί πώς θα ήθελε να εξελιχθεί η ιστορία που έχει πλάσει μέσα στο κεφαλάκι του. Τι μαγικές δυνάμεις θα μπορούσε να αξιοποιήσει για να κατατροπώσει το τέρας που κρύβεται κάτω από το κρεβάτι του;
Ακολουθήστε μια χαλαρωτική ρουτίνα ύπνου. Όταν τα παιδιά πηγαίνουν στο κρεβάτι μια συγκεκριμένη ώρα και με έναν περίπου συγκεκριμενο τρόπο νιώθουν μεταλύτερη ασφάλεια. Συμφωνήστε μεταξύ σας ότι θα πηγαίνετε να το ελέγχετε κάθε δέκα λεπτά μέχρι να αποκοιμηθεί ή ότι δεν θα σβήσετε τα φώτα στο καθιστικό μέχρι να το πάρει ο ύπνος. Και όσο κουρασμένοι κι αν είστε κι εσείς, ποτέ μην τα αφήσετε να πάνε για ύπνο χωρίς ένα φιλί και μια αγκαλιά.
