Από τη στιγμή που γεννιούνται, τα παιδιά είναι προσκολλημένα στους γονείς (και κυρίως στη μητέρα τους), καθώς από αυτούς εξαρτάται η ικανοποίηση των βασικών αναγκών τους. Μεγαλώνοντας όμως, στη νηπιακή ηλικία, αναπτύσσουν μια άλλου είδους προσκόλληση που ονομάζεται και «άγχος αποχωρισμού». Όπως και στη βρεφική ηλικία, πηγάζει από την ανάγκη τους για τη σταθερότητα και την ασφάλεια που παρέχει η μητέρα. Ωστόσο, αυτό που διαφέρει με τα νήπια σε αντίθεση με τα βρέφη είναι ότι υπάρχουν εξάρσεις και υφέσεις στο πόσο ανεξάρτητα θέλουν να νιώθουν ή πόσο μεγάλη ανάγκη έχουν από την παρουσία σας. Έτσι, τη μια μέρα δεν έχουν πρόβλημα να μείνουν με τη γιαγιά όλο το πρωί και την επόμενη κλαίνε με αναφιλητά όταν αποφασίζετε να πάτε για λίγο σε ένα άλλο δωμάτιο! Πρόκειται πράγματι για ένα δύσκολο αναπτυξιακό ορόσημο που όμως έχει τη δική του σημασία στην εξέλιξη του παιδιού.
Τι είναι το άγχος αποχωρισμού
Το άγχος του αποχωρισμού προκύπτει όταν το παιδί αρχίσει να αντιλαμβάνεται τη μονιμότητα των αντικειμένων – ότι δηλαδή κάτι εξακολουθεί να υπάρχει ακόμα κι όταν δεν μπορεί να το δει ή να ακούσει, συμπεριλαμβανομένων και των γονιών του. Έτσι, γνωρίζουν ότι όταν φεύγετε από το δωμάτιο ή τα αφήνετε στον παιδικό σταθμό εξακολουθείτε να βρίσκεστε «κάπου». Επειδή όμως σε αυτή την ηλικία δεν καταλαβαίνουν την έννοια του χρόνου, δεν έχουν ιδέα πότε θα επιστρέψετε! Μερικά λεπτά μπορεί να μοιάζουν με ώρες και μερικές ώρες μπορεί να μοιάζουν για πάντα. Αποτέλεσμα: αισθάνονται ανασφάλεια και φόβο, καθώς γνωρίζουν ότι εξαρτώνται από εσάς. Γι 'αυτό καταρρέουν όταν τους λέτε «καληνύχτα» ή προσκολλώνται στα πόδια σας για να προσπαθήσουν να σας εμποδίσουν να φύγετε από το σπίτι..
Εμφανίζεται συνήθως στην ηλικία περίπου των 6 έως 9 μηνών, κορυφώνεται περίπου στους 15 έως 18 μήνες και αρχίζει να εξαφανίζεται όταν το παιδί γίνει περίπου 3 ετών . Επειδή όμως κάθε παιδί είανι διαφορετικό, σε ορισμένες περιπτώσεις δεν υπάρχει καθόλου στη βρεφική ηλικία και ξεκινάει γύρω στους 15 μήνες ενώ σε άλλες οι γονείς βλέπουν τα παιδιά να αισθάνονται άγχος ως βρέφη, στη συνέχεια η κατάσταση να βελτιώνεται και το άγχος να εμφανίζεται ξανά στους 18 μήνες ή στην ηλικία των 2 ετών .
Πώς να βοηθήσετε το παιδί να διαχειριστεί το άγχος αποχωρισμού
Τι μπορείτε να κάνετε αν το παιδί σας καταρρέει κάθε φορά που προσπαθήσετε να τα αφήσετε στον παιδικό σταθμό ή ακόμα και στο δωμάτιο για λίγα λεπτά;
Καθιερώστε μια ρουτίνα ύπνου. Είναι απαραίτητη για πολλούς λόγους και ένας από αυτούς είναι ότι βοηθάει το παιδί να χαλαρώσει από το άγχος του αποχωρισμού τους. Όποια ρουτίνα κι αν ακολουθήσετε (π.χ. μπάνιο, βιβλίο, αγκαλιά κ.λπ.) βεβαιωθείτε ότι είναι συνεπής και προβλέψιμη. Αυτό είναι που έχει ανάγκη το παιδί.
Αποχαιρετήστε το σύντομα και γλυκά. Είτε αφήνετε το παιδί σας στο παιδικό σταθμό είτε στο σπίτι με τη νταντά ή τη γιαγιά του, βεβαιωθείτε ότι το αντίο σας είναι σύντομο. Θυμηθείτε τη μέθοδο του αυτοκόλλητου επίδεσμου: όσο πιο γρήγορα τον τραβήξετε για να ξεκολλήσει από το δέρμα τόσο λιγότερο θα πονέσει. Διαβεβαιώστε το ότι θα επιστρέψετε σύντομα και ότι ξέρετε πως μέχρι τότε θα βρίσκεται σε καλά χέρα. Προσπαθήστε να μην δείξετε το δικό σας άγχος σας γιατί τα παιδιά αντιλαμβάνονται πολύ εύκολα τα δικά μας συναισθήματα. Εάν νιώσουν ότι είστε αναστατωμένοι ή λυπημένοι, αυτό θα τους αναστατώσει περισσότερο.
Μην προσπαθήσετε να το «σκάσετε» στα κρυφά. Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι το να ξεγλιστρήσουν και να βγουν από την πόρτα χωρίς να πουν λέξη τη στιγμή που το παιδί έχει αλλού στραμμένη την προσοχή του είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουν το άγχος του αποχωρισμού. Ωστόσο, αυτή δεν είναι μια μεγάλη τακτική, γιατί απλώς εντείνει την αίσθηση ανασφάλειας και αβεβαιότητας του παιδιού. Φανταστείτε πώς είναι να ξέρεις ότι οι γονείς σου είναι μαζί σου και να διαπιστώνεις ξαφνικά πως έχουν φύγει χωρίς να καταλαβαίνεις γιατί ή πώς. Αυτό είναι τρομακτικό για ένα παιδί. Φροντίστε λοιπόν πάντα να ενημερώνετε το παιδί για την απουσία σας και αφήστε το να σας παρακολουθεί να βγαίνετε από την πόρτα.
Αναγνωρίστε το άγχος του αλλά μην ενδώσετε στις απαιτήσεις του. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζετε τα συναισθήματα του παιδιού και να του δείχνετε ότι είναι σημαντικά. Βοηθήστε το να εκφράσει αυτό που νιώθει, παρηγορήστε το και εξηγήστε του ότι είστε πάντα στη διάθεσή του για να μιλάει για όσα αισθάνεται. Την ίδια στιγμή όμως αντισταθείτε στην παρόρμησή σας να του κάνετε τα χατίρια προκειμένου να μην κλαίει. Με αυτόν τον τρόπο το μόνο που θα καταφέρετε είναι να δημιουργήσετε κακές συνήθειες και να το κάνετε να σκεφτεί «αν συνεχίσω να κλαίω θα παίξει περισσότερη ώρα μαζί μου».