Τα τελευταία γεγονότα καθιστούν ακόμα πιο σαφές ότι αν και ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο, τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει πράγματι μια έξαρση.

Συνδέεται με την εσκεμμένα βίαιη συμπεριφορά η οποία εξαναγκάζει, φοβίζει, τρομοκρατεί, εξουσιάζει και στοχεύει στον έλεγχο, στην αποδυνάμωση και στην υποταγή ενός ευάλωτου συνήθως ατόμου.
Αναγνωρίζεται, πλέον, ως σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα (μάστιγα) τόσο από την Πολιτεία και το Σχολείο, όσο και από τους ειδικούς και την κοινή γνώμη.

ΜΟΡΦΕΣ

 Ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να προσλάβει ποικίλες μορφές:

Τον άμεσο ή σωματικό εκφοβισμό (physical bulling): ο μαθητής που ασκεί εκφοβισμό μεταχειρίζεται φυσική βία, όπως γρονθοκοπήματα, κλωτσιές, σπρωξιές, καθώς επίσης άρπαγμα ή και φθορά της ατομικής ιδιοκτησίας.

Το λεκτικό εκφοβισμό (verbal bulling): εδώ ο δράστης πειράζει κατ’ επανάληψη το στόχο του και σε ενοχλητικό βαθμό, τον κοροϊδεύει, τον βρίζει, του κάνει σεξουαλικά υπονοούμενα ή και χειρονομίες.

Τον έμμεσο ή κοινωνικό εκφοβισμό (social bulling): σε αυτή τη μορφή τα μέσα που μεταχειρίζεται ο δράστης, είναι η κοινωνική απομόνωση του μαθητή που δέχεται εκφοβισμό και ο αποκλεισμός του από την παρέα, μέσω της χειραγώγησης της ομάδας και διαδίδει φήμες.

Τον εκβιασμό: σε αυτή τη μορφή εκφοβισμού οι δράστες με απειλές και εκβιασμούς εξαναγκάζουν τους μαθητές που δέχονται τον εκφοβισμό να τους παραδώσουν το χαρτζιλίκι τους και το κολατσιό τους.

Τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό (cyberbulling): ο δράστης χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά μέσα, όπως μέσω του κινητού τηλεφώνου ή του διαδικτύου όπου συντάσσει και προωθεί μηνύματα χωρίς άδεια, δυσφημίζει και γελοιοποιεί.

Το ρατσιστικό εκφοβισμό (racial bulling): όπου ο δράστης αποσκοπεί να στιγματίσει τη διαφορετικότητα του στόχου ως προς τη φυλή, τη κοινωνική τάξη, την οικονομική κατάσταση, ακόμα και την προφορά.

Παρακάτω, έχουν συγκεντρωθεί κάποια βασικά χαρακτηριστικά αντιμετώπισης, αλλά και πρόληψης του σχολικού εκφοβισμού με βάση την έως τώρα διεθνή εμπειρία, σε επίπεδο σχολείου, τάξης και κοινότητας.

Σε επίπεδο σχολείου

Διαρκής εκπαίδευση των εκπαιδευτικών

Στενή συνεργασία με το σύλλογο γονέων

Έμφαση στη δημιουργικότητα των μαθητών, μέσα από σχέδια εργασίας, πολιτιστικές δραστηριότητες, με τη συμμετοχή όλων των μαθητών του σχολείου, που θα αναδείξουν τη διαφορετικότητα, τα ιδιαίτερα ταλέντα και ικανότητες των μαθητών

Ανάπτυξη συστημάτων υποστήριξης μεταξύ των μαθητών, π.χ. σύστημα φίλων (buddying), σύμφωνα με το οποίο γίνεται ανάθεση σε έναν μαθητή, του ρόλου του υποστηρικτή/μέντορα, είτε σε μικρότερους μαθητές είτε σε συνομηλίκους του, ώστε να τον υποστηρίζει στις σχέσεις του με συμμαθητές του

Έλεγχος της εποπτείας των χώρων, όπου συνήθως “κρύβεται” ο εκφοβισμός

Σε επίπεδο τάξης

Οι εκπαιδευτικοί προτείνεται να:

Οργανώνουν βιωματικά εργαστήρια για την πρόληψη του εκφοβισμού (παιχνίδια ρόλων, συζητήσεις, βίντεο, σχεδιασμός αφίσας)

Αξιοποιούν τα μαθητικά συμβούλια, για την ενδυνάμωση της φωνής των μαθητών

Αξιοποιούν την ομαδοσυνεργατική μάθηση

Ενημερώνουν συχνά τους γονείς για θέματα συμπεριφοράς

Σε επίπεδο κοινότητας

Προτείνονται τα εξής:

Διάχυση της πολιτικής του σχολείου σε όλη την κοινότητα μέσω ιστοσελίδων, ραδιοφώνου, τηλεόρασης

Συνεργασία με τοπικούς φορείς, κοινωνικές υπηρεσίες, αθλητικούς συλλόγους

Γεράσιμος Ρούσσος

Επιστημονικός υπεύθυνος του Διεπιστημονικού Κέντρου: «Ανάπτυξη & Εκπαίδευση», MSc στην Εκπαιδευτική Ψυχολογία, Επιστημονικός συνεργάτης του Ανοιχτού Ιδρύματος Εκπαίδευσης, Επιστημονικός Συνεργάτης Αναπτυξιακής Παιδιατρικής Κλινικής Παίδων Αγλαΐας Κυριακού, Εκπαιδευτής Εκπαιδευτών Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης & Εκπαιδευτής Ενηλίκων, Παιδιατρικός Εργοθεραπευτής S.I.T. –  Εμψυχωτής, Ειδικευμένος στην Ειδική Αγωγή (μέθοδοι, διαγνωστικά εργαλεία & ανιχνευτικά test)