Ξενύχτι, άγχος και πιζάμες γεμάτες ξεραμένο γάλα… Το τάισμα του βρέφους είναι ένα δύσκολο εγχείρημα για κάθε νέα μαμά ειδικά αν πρόκειται για το πρώτο μας μωρό και δεν έχουμε σχετική εμπειρία. Σε κάθε περίπτωση – είτε είναι το πρώτο μας παιδί είτε όχι, είτε θηλάζουμε, είτε το ταΐζουμε με ξένο γάλα – ένα από «προβλήματα» που θα αντιμετωπίσουμε και που ίσως μας ανησυχήσει, ειδικά αν παρουσιάζεται συχνά και έντονα, είναι οι «γουλιές», οι αναγωγές όπως τις ονομάζουν οι ειδικοί. Οι οποίοι και θα μας διαβεβαιώσουν ότι πρόκειται για ένα συνηθισμένο φαινόμενο στην αρχή της ζωής του βρέφους και ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν το επηρεάζει σημαντικά. Επειδή όμως υπάρχει το ενδεχόμενο να κρύβουν πίσω τους κάτι σοβαρότερο, τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, και να δημιουργήσουν τελικά προβλήματα στο μωρό μας (π.χ. οισοφαγίτιδα, βρογχόσπασμο, εμετό με αίμα) είναι σκόπιμο να γνωρίζουμε πότε θα πρέπει να ανησυχήσουμε και τι μπορούμε να κάνουμε τόσο για να προλάβουμε όσο και για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. 

Τι είναι;

Οι αναγωγές συμβαίνουν φυσιολογικά σε κάθε βρέφος – είτε θηλάζει είτε πίνει ξένο γάλα- τους πρώτους τρεις μήνες της ζωής του στα ενδιάμεσα των γευμάτων. Αυτό γίνεται επειδή στη βρεφική ηλικία, ο σφιγκτήρας που χωρίζει τον οισοφάγο από το στομάχι είναι ανώριμος, με αποτέλεσμα να παραμένει χαλαρός και να επιτρέπει στο περιεχόμενο του στομάχου να ανεβαίνει στον οισοφάγο και μετά στο στόμα, προκαλώντας έτσι τις γνωστές σε όλους μας γουλιές. Είναι λοιπόν προφανές ότι όταν πρόκειται για μικρές γουλιές (τρέχει λίγο γαλατάκι από το στόμα του μωρού) δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας. Όταν όμως οι γουλιές είναι μεγάλες και το γάλα βγαίνει σαν πίδακας τότε θα πρέπει να συμβουλευτούμε τον παιδίατρο για να διερευνήσει το ενδεχόμενο να έχει το μωρό γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, που αφορά το 30% των βρεφών μέχρι 3 μηνών. Το πρόβλημα υποχωρεί αν υιοθετήσουμε κάποια προληπτικά μέτρα (σχετικά με το τάισμα του μωρού) που θα μας συστήσει ο παιδίατρος, ή δώσουμε στο μωρό μας – αν κριθεί απαραίτητο – κάποια ειδικά φάρμακα. Στις περισσότερες περιπτώσεις όταν το μωρό φτάσει στην ηλικία των 6 μηνών το φαινόμενο σταματά καθώς το παιδί αρχίζει να κάθεται και να τρώει στερεά τροφή, παράγοντες που βοηθούν στο να μη γυρνάει το γάλα προς τα πίσω (τον οισοφάγο και το στόμα).

Πώς αντιμετωπίζεται η παλινδρόμηση

Αν το μωρό δεν παρουσιάζει άλλα προβλήματα όπως αναπνευστικά (βήχα, δύσπνοια), δεν κλαίει όταν το ταΐζουμε και η σωματική του ανάπτυξη είναι φυσιολογική, τότε ο παιδίατρος θα μας συστήσει κάποια «συντηρητικά» μέτρα:

- Να δίνουμε στο μωρό μας μικρά και συχνά γεύματα. Θα πρέπει δηλαδή να του δίνουμε να πίνει τόση ποσότητα γάλακτος όση χρειάζεται ανάλογα με την ηλικία του. Επίσης, δεν θα πρέπει να το αφήνουμε να πίνει το γάλα «μονορούφι», ιδιαίτερα αν είναι λαίμαργο. Όταν έχει πιει περίπου τη μισή ποσότητα, είναι σκόπιμο να διακόπτουμε το τάισμα, να το κρατάμε για λίγο όρθιο στον ώμο μας, ώστε να «κατεβαίνει» το γάλα στο στομάχι του και να αποβάλει τον περιττό αέρα που έχει τυχόν καταπιεί. Με αυτόν τον τρόπο, το μωρό θα χωνεύει καλύτερα το γάλα και δεν θα έχει πολλές αναγωγές. Επίσης, όταν ολοκληρώνει το γεύμα του, δεν θα πρέπει να το βάζουμε αμέσως για ύπνο αλλά να το κρατάμε όρθιο στον ώμο μας, περίπου για 20-30 λεπτά, ώστε να «χωνεύει» καλά.

- Να αλλάξουμε το γάλα του μωρού με ένα ειδικό γι’ αυτές  τις περιπτώσεις. Αυτό το γάλα περιέχει συνήθως κάποιο πηκτικό παράγοντα, όπως αλεύρι από χαρούπι ή άμυλο καλαμποκιού που το βοηθά όταν φτάνει στο στομάχι του μωρού να πήζει περισσότερο (να γίνεται κάπως σαν μπεσαμέλ). Έτσι, λόγω της πυκνής του σύστασης, το γάλα δεν θα ξαναγυρνά εύκολα προς τα πίσω.

- Να ανασηκώσουμε το πάνω μέρος του κρεβατιού του μωρού, τοποθετώντας για παράδειγμα δύο τάκους στα πάνω πόδια και να φτάσει έτσι να έχει μία κλίση της τάξης των 25 με 30 μοιρών (για να μη γυρίζει εύκολα το γαστρικό περιεχόμενο προς τα πίσω). Σκόπιμο είναι επίσης να φροντίζουμε να κοιμίζουμε το μωρό μας στο πλάι ώστε αν βγάλει κάποια γουλιά στον ύπνο του να μην κινδυνεύει να πνιγεί.

Αν το πρόβλημα επιμένει

Αν τα συντηρητικά μέτρα δεν βοηθούν στο να περιοριστούν οι γουλιές που βγάζει το μωρό μας τότε θα πρέπει να του κάνουμε ίσως κάποιες εξετάσεις. Αυτές είναι:

- Υπερηχογράφημα οισοφάγου - στομάχου. Ο ακτινολόγος θα διερευνήσει το μήκος του οισοφάγου και την ώρα που γίνεται το υπερηχογράφημα θα δώσει στο μωρό να πιει λίγο γάλα ώστε να διαπιστώσει αν γυρνάει προς τα πίσω (γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση). 

- Πεχαμετρία (μέτρηση του pH στον οισοφάγο). Για την εξέταση αυτή θα πρέπει το μωρό να μείνει μία ημέρα στο νοσοκομείο επειδή τοποθετείται ένα καθετηράκι (καλώδιο) από τη μύτη του βρέφους, που φτάνει μέχρι τον οισοφάγο και μετράει για 24 ώρες την οξύτητα στην περιοχή. Αν διαπιστωθεί ότι η οξύτητά ξεπερνά τα φυσιολογικά όρια, αυτό σημαίνει ότι τα όξινα υγρά του στομάχου παλινδρομούν στον οισοφάγο.

- Αν αυτές οι εξετάσεις δεν είναι αρκετές τότε μπορεί να χρειαστεί να γίνει και γαστροσκόπιση στο μωρό.

- Εκτός από τα συντηρητικά μέτρα - που αναφέραμε παραπάνω – υπάρχει το ενδεχόμενο να χρειαστεί το μωρό να πάρει κάποιο φάρμακο (σε μορφή σιροπιού) που είτε είναι αντιόξινο, έτσι ώστε αν γυρίζει προς τα πάνω το γάλα μαζί με το γαστρικό περιεχόμενο να μην δημιουργείται οισοφαγίτιδα, είτε είναι γαστροκινητικό, κινεί δηλαδή το έντερο πιο γρήγορα ώστε να αδειάζει το στομάχι νωρίτερα και να μειώνεται το ενδεχόμενο να γυρίσει το περιεχόμενό του προς τα πίσω (στον οισοφάγο).

Τι μπορεί να προκαλέσει η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση στο μωρό μας

- Φλεγμονή του οισοφάγου (οισοφαγίτιδα) – που θα δημιουργήσει στο μωρό ανησυχία, κακή διάθεση, δυσκολία στην κατάποση και κατ’ επέκταση μειωμένη όρεξη, ανάπτυξη κλπ. - εξαιτίας του ότι το γάλα γυρίζει προς τα πίσω μαζί με τα γαστρικά υγρά, που είναι όξινα και ερεθιστικά για τον οισοφάγο.

- Αναπνευστικά προβλήματα, με κυριότερο το βρογχόσπασμο. Επειδή στην περιοχή όπου γυρνάει το γάλα πίσω από το στομάχι υπάρχουν κάποιες απολήξεις του πνευμονογαστρικού νεύρου είναι πιθανό να ερεθιστεί λίγο το κατώτερο μέρος των πνευμόνων, προκαλώντας έτσι αναπνευστικά προβλήματα.

- Εισρόφιση, πνιγμό δηλαδή του μωρού γι’ αυτό και πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και να ακολουθούμε τις οδηγίες του παιδιάτρου. 

Πότε πρέπει να απευθυνθούμε στον παιδίατρο

Όταν το μωρό…

…Κάνει συχνά εμετούς, κυρίως αν είναι οι λεγόμενες «ρουκέτες» ή / και έχουν αίμα (λόγω της πληγής στον οισοφάγο, οισοφαγίτιδα).

…Νοιώθει δυσφορία ή πόνο όταν καταπίνει.

…Δεν παίρνει βάρος ή ακόμα χειρότερα χάνει.

…Είναι ανήσυχο και κακοδιάθετο, ειδικά μετά το γεύμα.